Οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν προς τις οικογένειες των βαρέως πασχόντων ασθενών που νοσηλεύονται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Οι συνεδρίες θα διεξάγονται μεταξύ των ωρών 10:00 το πρωί μέχρι 20:00 το βράδυ από Δευτέρα μέχρι και Παρασκευή, ενώ η διάρκειά τους θα κυμαίνεται από 30 λεπτά μέχρι και 60 λεπτά/μία ώρα. Οι συνεδρίες μπορούν να συνεχιστούν ακόμη και όταν ο ασθενής φύγει από τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, αναλόγως των αναγκών κάθε παιδιού. Όλες οι υπηρεσίες θα είναι προσβάσιμες μέσω του ιστοχώρου της υπηρεσίας «Αριάδνη» (ariadni.intensivecare.com.cy).
Συνοπτικά παρέχονται οι εξής υπηρεσίες:
1. Αξιολόγηση παιδιών και εφήβων
Το πρώτο μέρος της ψυχολογικής υποστήριξης αφορά στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων και της παρούσας ψυχικής κατάστασης. Η αξιολόγηση γίνεται με έγκυρα και σταθμισμένα ψυχομετρικά εργαλεία, καθώς και με κλινική συνέντευξη. Η όλη διαδικασία πραγματοποιείται μέσω των συστημάτων τηλεπικοινωνίας. Στόχος της αξιολόγησης είναι ο ακριβής εντοπισμός των προβλημάτων που προκύπτουν εξαιτίας της νοσηλείας των αγαπημένων τους προσώπων και πώς αυτά επηρεάζουν τον ψυχισμό των παιδιών και εφήβων.
2. Ενημέρωση παιδιών και εφήβων σχετικά με την κατάσταση του αγαπημένου τους προσώπου
Όταν τα παιδιά βιώνουν τη χρονική περίοδο νοσηλείας ή την ενδεχόμενη απώλεια ενός γονιού ή στενού συγγενή τους, είναι φυσιολογικό να νιώθουν έντονα συναισθήματα θλίψης, θυμού, άγχους, όπως και οι ενήλικες. Πολλές φορές οι γονείς/κηδεμόνες, θέλοντας να προστατεύσουν τα παιδιά τους, αποφεύγουν ή παραλείπουν να τους δώσουν πληροφορίες σχετικά με τι ακριβώς συμβαίνει, με αποτέλεσμα την ανεπιθύμητη εμφάνιση συναισθηματικής απομόνωσης των τέκνων τους, που πολλές φορές οδηγεί στην παρουσίαση άγχους, την εκδήλωση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων ή ακόμη και στην ανάπτυξη φοβίας αποχωρισμού. Επίσης, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά, σε τέτοιες περιπτώσεις, αρχίζουν να κρυφακούνε τις συζητήσεις των ενηλίκων και να δημιουργούν δικές τους ερμηνείες για ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, ενώ τις πλείστες φορές δίνουν μεγάλες διαστάσεις σε μία κατάσταση.
Ένας από τους βασικούς στόχους των ψυχολόγων είναι η ενημέρωση των παιδιών και εφήβων γύρω από την κατάσταση των δικών τους προσώπων που νοσηλεύονται σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, μετά από συνεννόηση και συζήτηση με τους γονείς/κηδεμόνες τους και εφόσον ξέρουν ότι είναι επιθυμία των ίδιων των παιδιών. Η παροχή πληροφοριών προς τα παιδιά επιτυγχάνεται μέσω απλών εξηγήσεων και χωρίς δυσνόητες ιατρικές ορολογίες, με σκοπό την έκφραση συναισθημάτων, την υποβολή ερωτήσεων προς τους ψυχολόγους και ακολούθως την απομάκρυνση του άγχους και της σύγχυσης.
3. Γενικές πληροφορίες που απευθύνονται στους έφηβους, όσον αφορά στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Η συγκεκριμένη κατηγορία προσφέρει τη δυνατότητα στους έφηβους να συλλέξουν γενικές πληροφορίες σχετικά με τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Συγκεκριμένα, θα βρουν γραπτό υλικό σε απλή γλώσσα σχετικά με α) τη δομή και τις δραστηριότητες τής ΜΕΘ, β) τις συχνότερες ασθένειες και παθήσεις των ασθενών που νοσηλεύονται στη ΜΕΘ και γ) επεξηγήσεις ιατρικών όρων. Ο απώτερος στόχος είναι η γεφύρωση του επικοινωνιακού χάσματος μεταξύ εφήβου και Επαγγελματία Υγείας.
4. Φωτογραφίες χώρου και εξοπλισμού Μονάδας Εντατικής Θεραπείας
Πρόσβαση στη συγκεκριμένη κατηγορία θα έχουν μόνο οι έφηβοι. Ο σκοπός είναι η ενημέρωση και η προετοιμασία των εφήβων για την επίσκεψή τους στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Θα μπορούν να δουν φωτογραφικό υλικό του εξοπλισμού τής ΜΕΘ, παραδείγματος χάριν του αναπνευστήρα, της μηχανής αιμοκάθαρσης, της οθόνης καταγραφής/παρακολούθησης ζωτικών σημείων (monitors) και άλλων μηχανημάτων που θα συνοδεύονται από σύντομο επεξηγηματικό κείμενο. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά θα σχηματίζουν μία πρώτη εικόνα για τη ΜΕΘ, πριν καν την επισκεφθούν. Έτσι, σύμφωνα με όσα είδαν και διάβασαν, θα είναι σε θέση να αποφασίσουν αν επιθυμούν ή όχι να την επισκεφθούν.
5. Ιχνογράφημα
Το ιχνογράφημα και η ζωγραφική θεωρούνται ως δύο από τους σημαντικότερους τρόπους έκφρασης των παιδιών και έχουν επανειλημμένα συνδεθεί με την απεικόνιση των συναισθημάτων τους. Οι ζωγραφιές τους αντανακλούν τον εσωτερικό τους κόσμο και μεταφέρουν στο χαρτί διάφορα στοιχεία που αφορούν στην ψυχολογική τους κατάσταση και το διαπροσωπικό τους ύφος.
Η παιδική ζωγραφιά -όπως φαίνεται- χρησιμεύει και σε άλλα επίπεδα έκφρασης του παιδιού. Στο πλαίσιο μίας θεραπευτικής διαδικασίας το σχέδιο αποτελεί ένα μέσο για το παιδί ώστε να φέρει και να ανασύρει συναισθήματα, εμπειρίες, αλλά και να επιλύσει διάφορα προβλήματα. Το σχέδιο είναι μέσο αξιολόγησης των συναισθηματικών συγκρούσεων του παιδιού αλλά και ένα μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στον ψυχολόγο και το παιδί. Στόχος λοιπόν, είναι η διευκόλυνση της επικοινωνίας και της έκφρασης συναισθημάτων στα παιδιά μέσω του ιχνογραφήματος.
6. Ερωτήσεις εφήβων προς Επαγγελματίες Υγείας και δυνατότητα άμεσης ανταπόκρισης
Όπως είναι φυσιολογικό οι έφηβοι σε αυτή τη φάση χρειάζονται ιδιαίτερη βοήθεια και καθοδήγηση. Η ευκαιρία, εξάλλου, να εκφράσουν τις προσωπικές τους ανησυχίες μέσα από τη διαδικασία συζήτησης με τους Επαγγελματίες Υγείας, είναι εκ των πραγμάτων ιδιαίτερα χρήσιμη και η συγκεκριμένη υπηρεσία μπορεί να τους βοηθήσει να υποβάλουν ερωτήσεις σχετικά με την κατάσταση των δικών τους. Παραδείγματος χάριν, «για ποιο λόγο ο πατέρας/η μητέρα μου χρειάζεται τον αναπνευστήρα;», «τι είναι η κρανιοεγκεφαλική κάκωση;», «θα ζήσει ο πατέρας μου/η μητέρα μου;». Σε αυτό το σημείο οι Επαγγελματίες Υγείας καλούνται να δώσουν προσεκτικές απαντήσεις, έχοντας ως στόχο την απομάκρυνση του άγχους και της αγωνίας των παιδιών.
7. Οδηγίες που απευθύνονται στους γονείς και σχετίζονται με θέματα διαχείρισης απώλειας και πένθους
Η προετοιμασία των παιδιών για μία ενδεχόμενη απώλεια, αποτελεί, αναντίρρητα, μία εξαιρετικά δύσκολη και συναισθηματικά απαιτητική διαδικασία. Οι περισσότεροι γονείς δεν είναι πρόθυμοι να μοιραστούν με τα παιδιά τους οποιεσδήποτε πληροφορίες γύρω από κάποια ασθένεια ή και το θάνατο. Οι προσπάθειές τους επικεντρώνονται στην προφύλαξη των παιδιών τους από επώδυνες συζητήσεις και δυσάρεστα σκαμπανεβάσματα της ψυχολογικής τους διάθεσης. Παρ’ όλα αυτά, αν δεν ενθαρρύνει κανείς τα παιδιά να εκφράσουν τις σκέψεις τους γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, συχνά προσποιούνται ότι δεν συμβαίνει τίποτα σοβαρό, ώστε να μη φέρουν τους γονείς ή τους κηδεμόνες τους σε δύσκολη θέση.
Αν οι γονείς/κηδεμόνες των παιδιών δεν επιθυμούν τη συμμετοχή των παιδιών τους στο συγκεκριμένο έργο, αλλά πιστεύουν ότι θα επωφελούνταν οι ίδιοι από την καθοδήγηση των ειδικών ψυχολόγων, μπορούν να βρουν σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες για τον ορθό τρόπο ενημέρωσης των παιδιών τους, καθώς και ποιες συνέπειες προκύπτουν στην ψυχολογία τους εξαιτίας της νοσηλείας αγαπημένων τους προσώπων στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Στην κατηγορία αυτή οι γονείς μπορούν να έχουν πρόσβαση σε άρθρα, έντυπα και έρευνες σχετικές με το θέμα, όπως επίσης και συμβουλές από επαγγελματίες ψυχολόγους ή και ψυχιάτρους για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να πλησιάσουν τα παιδιά τους, πώς μπορούν να ξεκινήσουν μία ειλικρινή συζήτηση, ποιες πληροφορίες πρέπει να δώσουν, ποιοι είναι οι τρόποι διαχείρισης της απώλειας και του πένθους και τέλος, ποιες αντιδράσεις θεωρούνται φυσιολογικές και αναμενόμενες.
Συνεδρίες ψυχολογικής υποστήριξης παιδιών και εφήβων
Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης υλοποίησης του έργου οι υπηρεσίες θα παρέχονται διά ζώσης στο γραφείο του ψυχολόγου, πλησίον του κλινικού χώρου της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας ή κατ’ οίκον μετά από συνεννόηση με τον κηδεμόνα του ανήλικου μέλους της οικογένειας του ασθενούς.
Στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης υλοποίησης του έργου ψυχολογικής υποστήριξης, εφαρμόζεται εξατομικευμένο ψυχοθεραπευτικό πλάνο παρέμβασης μέσω συνεδριών, οι οποίες διεξάγονται σε εικονικά δωμάτια (virtual rooms), μεταξύ παιδιού και ψυχολόγου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι η πραγματοποίηση συνεδριών επιτυγχάνεται μέσω απλών συστημάτων τηλεπικοινωνίας, σε ζωντανή σύνδεση από την άνεση του σπιτιού του παιδιού ή εφήβου και όχι εντός του γραφείου του ψυχολόγου. Επομένως, τα παιδιά δεν χρειάζεται να μετακινούνται και να επισκέπτονται το χώρο της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας. Αξίζει να τονίσουμε ότι οι υπηρεσίες παρέχονται σ’ ένα ζεστό περιβάλλον και κλίμα εμπιστοσύνης, εχεμύθειας και σεβασμού.